Kitap Yabancı Kelime Mi? Küresel ve Yerel Açıdan Bir Bakış
Kitap, hayatımızın önemli bir parçası. Hem eğlence hem de bilgi kaynağı olarak bizlere sunduğu dünya, kelime dağarcığımızı genişletirken, kültürümüzle de sıkı bir bağ kuruyor. Ancak, “kitap” kelimesi gerçekten yabancı bir kelime mi? Küresel ve yerel açıdan ele alırsak, bu soruya nasıl bir cevap verebiliriz? Hadi gelin, bu konuyu biraz irdeleyelim.
Kitap Kelimesinin Kökeni
Türkçede “kitap” kelimesi Arapçadan geçmiştir. Arapça’da “kitâb” (كتاب) kelimesi, yazı yazmak anlamına gelirken, zamanla “kitap” anlamında da kullanılmaya başlanmıştır. Dolayısıyla, bu kelime aslında yabancı bir kökene sahiptir. Fakat, Osmanlı’dan günümüze kadar Türkçeye yerleşmiş ve dilimizde tamamen yerleşik bir hale gelmiştir.
Yani, dilimize Arapçadan geçmiş olsa da, bugün Türkçede “kitap” kelimesini yabancı bir kelime olarak değerlendirmek pek doğru olmaz. Çünkü bizler bu kelimeyi günlük dilde doğal bir şekilde kullanıyoruz. Ancak, kökenine bakıldığında, bu kelimeyi yabancı kelime olarak tanımlamak da mümkün.
Küresel Perspektiften Bakıldığında Kitap
Dünyanın farklı köşelerinde kitap kavramı farklı dillerde ifade ediliyor. Mesela İngilizce’de “book” kelimesi, Fransızca’da “livre”, Almanca’da ise “Buch” olarak karşımıza çıkıyor. Her birinin kökeni de kendi tarihsel ve kültürel bağlamlarına dayanıyor. İngilizce “book” kelimesinin kökeni Eski İngilizce’ye dayanırken, Fransızca’daki “livre” kelimesi Latince “liber” (kitap) kelimesine dayanır.
Yani, küresel açıdan baktığımızda kitap, farklı dillerde farklı kelimelerle ifade edilse de, kelimenin anlamı evrenseldir. Yani, bir Fransız, İngiliz ya da Türk için “kitap” kelimesi hala aynı anlamı taşır: Yazılı bilgi kaynağı, bir öğrenme aracı.
Türkiye’de Kitap ve Dilimizdeki Yabancı Kelimeler
Türkiye’de dilde yabancı kelimelerin çokça kullanıldığı bir gerçek. Özellikle son yıllarda, İngilizce kelimelerin Türkçeye girmesiyle dilimizdeki yabancı kelimeler artmış durumda. “Kitap” kelimesi de burada incelenmesi gereken bir örnek. Arapçadan geçmiş olsa da, dildeki yerini pekiştirmiş ve Türkçeye öylesine yerleşmiş ki, artık yabancı kelime olarak kabul edilmesi güçleşiyor.
Ancak, kitaba yönelik bazı İngilizce kelimelerin dilimize girmesiyle, kitabın yerel karşılıkları arasında da yabancı kelimeler kullanılır olmuş. Örneğin, “ebook” (elektronik kitap) veya “audiobook” (sesli kitap) gibi terimler Türkçeye girmeye başladı. Bunlar elbette yabancı kelimeler ve yaygınlaşmaları, teknolojinin etkisiyle oldukça hızlı gerçekleşti. Bu da demek oluyor ki, kitap kavramının kendisi “yabancı” bir kelime olmasa da, kitapla ilgili yeni terimler bazen dilimize yabancı dillerden girebiliyor.
Kültürel Farklılıklar ve Kitap
Türkiye’de kitap alışkanlıkları oldukça derin bir kültürel mirasa dayanıyor. Osmanlı İmparatorluğu’nda el yazması kitaplar çok değerliydi ve bir sanat formu olarak kabul edilirdi. Bugünse, birçok yerel yazar ve yayınevi, Türk edebiyatının köklü geçmişinden beslenerek yeni eserler üretmektedir. Kitap, hem bireysel hem de toplumsal bir değer taşıyor.
Dünyada ise kitap farklı kültürlerde farklı şekillerde değer buluyor. Mesela, Japonya’da manga (çeşitli çizgi roman kitapları) kültürü çok yaygınken, Avrupa’da edebi kitaplar uzun yıllardır prestijli bir kültürel ürün olarak kabul ediliyor. Aynı şekilde, Amerika’da daha çok ticari kitaplar ön planda olabilirken, Orta Doğu’da dini kitaplar önemli bir yer tutar.
Bu noktada, “kitap” kelimesi aslında sadece bir dilin ürünü değil, bir kültürün de ürünü olarak karşımıza çıkar. Türkiye’deki kitap kültürü, büyük ölçüde Osmanlı ve İslam dünyasının etkisiyle şekillenmişken, Batı’daki kitap kültürü daha çok Antik Yunan’dan gelen yazılı kültürle beslenmiştir. Kitap, hangi kültürde olursa olsun, bilgi ve kültür taşıyıcısı olma özelliğini korur.
Kitap Yabancı Kelime Mi? Sonuç
Sonuç olarak, Türkçedeki “kitap” kelimesi, kökeni Arapçadan gelmiş olsa da, günümüzde tamamen Türkçeye yerleşmiş ve yerel bir kelime halini almıştır. Küresel çapta ise kitap kelimesi, her dilde farklı olsa da, evrensel bir anlam taşır.
Özetle, “kitap yabancı kelime mi?” sorusuna, dil ve kültür perspektifinden bakıldığında, Türkçede artık yabancı bir kelime olarak kabul edilmez. Ancak, kitapla ilgili yenilikçi terimler bazen başka dillerden alınarak dilimize girmektedir. Bu durum, küresel kültürün etkisiyle şekillenen dil evriminin bir parçasıdır.